Tijd voor een 2e interview in onze reeks ‘Bijzondere Mensen’. Konden jullie de vorige keer lezen hoe je een zeemeermin wordt, nu laat ik jullie kennis maken met een coupeuse. Niet zomaar een coupeuse, maar wel iemand die onder andere mee heeft gewerkt aan de schitterende kostuums van de musical Wicked.

Nikki Liem is een zeer getalenteerde coupeuse. Dat bewijst  haar cv en portfolio wel! Ik heb haar leren kennen dankzij het bezoeken van fantasy evenementen, waar ze altijd in schitterende en zeer gedetailleerde kostuums verschijnt. Zelf vergaap ik me altijd aan haar werk. Jullie hebben haar werk wellicht al onbewust kunnen aanschouwen op tv, in de bioscoop of in theaters.

Tijd dus om Nikki aan jullie voor te stellen. Ze vertelt kort hoe je coupeuse wordt en hoe ze in de wereld van film en theater terecht kwam. Maar voornamelijk vertelt ze over haar dagelijkse werkzaamheden, haar kostuums en hoe ze aan inspiratie en materiaal komt.

Je bent coupeuse van beroep. Ideaal, want elk jaar heb jij wel een ander kostuum voor bovenstaand evenement. Hoe ben je coupeuse geworden?
Officieel werk ik nu zo’n 3,5 jaar als coupeuse. Ik heb in 2008  de mode opleiding (tegenwoordig medewerker mode/maatkleding) van het ROC in Tilburg afgerond.

Na het behalen van mijn diploma ben ik werkzaam geweest voor Nederlandse films en musicals. Dat laatste heb ik 3 jaar gedaan. Toen ik door de flexwet (en het feit dat ik geen contract verlenging kreeg) er 3 maanden tussenuit moest, greep ik die kans om een nieuw avontuur te beginnen. Ik begon het ook steeds moeilijker te vinden om telkens ‘s avonds en in het weekend te werken. Ik wilde ook meer creativiteit kwijt in mijn werk. Via een open sollicitatie kwam ik bij mijn huidige baan terecht, coupeuse bij Het Nationaal Ballet. En mijn werktijden zijn ook perfect; ik werk maandag t/m vrijdag van 09:00 tot 17:00 uur.

Heb je altijd al een coupeuse willen worden?
Toen ik als klein meisje de film Sense & Sensibility voor het eerst zag, zwijmelde ik helemaal weg bij de prachtig kostuums (en Colonel Branden). Ik denk dat die film mijn interesse voor kostuums heeft gewekt. Daarnaast ben ik opgegroeid in een familie die op vele manieren bij het theater betrokken is. Ook zat ik op toneel les. En als acteur mag je dan natuurlijk kostuums dragen….nou had ik helaas niet zo veel aanleg voor acteren. Dus tja… dan maar zelf kostuums gaan maken.

En hoe is het dan om dit beroep ook daadwerkelijk uit te voeren?
Ik vind het heerlijk om met mijn handen bezig te zijn. Ook de variatie in mijn werk vind ik erg prettig. De ene dag sta je de hele dag in de paskamer te passen, de andere dag zit je achter de naaimachine iets nieuws te maken, of ben je 35 jaar oude kostuums aan het verbouwen of restaureren.

Dus alleen maar positieve dingen? Dan snap ik je enthousiasme!
Mensen raken inderdaad vaak gelijk enthousiast wanneer ik vertel wat ik voor werk doe. Vooral omdat zij alleen maar de glamour voor ogen zien. Maar vergeet niet dat ballet een topsport is. En bij elke topsport wordt veel getranspireerd. Maar in dit geval dus ook in kostuums die vaak niet gewassen kunnen worden. Dus als je dan met een 35 jaar oud kostuum bezig bent, zit je met je handen in zweet van tientallen dansers van de afgelopen 35 jaar!

Natuurlijk proberen we daar wel zoveel mogelijk iets tegen te doen. We maken bijvoorbeeld gebruik van de stomerij, maar daar gaan de kostuums pas naar toe als de voorstellingen stoppen en voordat een productie naar de opslag gaat. Sinds een paar jaar hebben we nu ook een ozon kast die de bacteriën zou moeten doden, maar lekker doen ruiken is anders. En als laatste hebben we ook nog soubrassen. Soubrassen zijn katoenen lapjes die je in de oksels naait, welke na een reeks voorstellingen worden weggegooid. Maar die lapjes kunnen niet in elk kostuum worden genaaid. Het is zelfs een keer zo erg geweest dat ik er uitslag van op mijn handen kreeg!

“Ik viel met mijn neus in de boter en mocht aan de film storm meewerken”

Heb je voor grote namen gewerkt?
Voor een leek zullen veel namen niet bekend voorkomen. Maar ik had een extreem fangirl moment toen Yan Tax mij opbelde om te vragen of ik een kinderfilm (Foeksia de Miniheks) voor hem wilde kleden. De Nederlandse Yan Tax is een wereldwijd bekend kostuum ontwerper die onder andere voor Ciske de Rat, Cyrano en de film Zwartboek heeft ontworpen. Met name zijn historische en fantasy ontwerpen vind ik geweldig.

 

Zijn er ook producties die bij het grotere publiek bekend zijn, waar je voor hebt gewerkt?
Ja! Gelijk na mijn opleiding viel ik met mijn neus in de boter en mocht ik aan de film Storm werken, destijds Nederlands grootste film. In de voorbereidingen heb ik kledingstukken voor een aantal hoofdrollen gemaakt en tijdens het filmen stond ik op de set de acteurs te kleden.

Door mijn werkzaamheden bij Storm, leerde ik de vrouw van Yan Tax kennen. Dankzij haar kwam ik dus terecht bij de Foeksia de Miniheks. Die kostuums waren intens om te maken en te kleden, maar zo geweldig! Via die werkzaamheden, rolde ik vervolgens binnen bij de musical Joseph and the Amazing Technicolor Dreamcoat, gevolgd door Mary Poppins en Wicked.

Een indrukwekkende cv heb je dus al opgebouwd. Hoe was dat om daarvoor te werken?
Mooi natuurlijk, maar met Wicked heb ik een haat-liefdeverhouding. Toen ik stage liep voor mijn school, deed ik dat in Londen voor Wicked. Eerst op het kantoor als productie assistente voor het opzetten van de Duitse productie en later als kleedster voor de Londense productie. Ik heb hier toen heel veel geleerd, maar tegelijkertijd een niet zo leuke tijd gehad. In 2011 heb ik nog gekleed voor de Nederlandse Wicked productie. Het is en blijft een fantastische show, maar helaas door persoonlijke omstandigheden heb ik het minder leuk kunnen afsluiten.

Hoe ziet een gemiddelde werkdag er uit bij zo’n grote productie?
Ik splits het even in tweeën om dit goed toe te kunnen lichten.
Als kleedster voor een musical productie start je (als je wasdienst hebt) om 12:30 uur. Je wast, strijkt en deelt de schone was uit (voornamelijk ondergoed, bh’s, sokken en blouses). Daarnaast voer je dan nog de nodige reparaties en onderhoud uit. Voor je het weet is het 18:30 (tijd voor avond eten) en je collega’s arriveren. Je kijkt wie in welke rol op is (elke kleedster is verantwoordelijk voor een klein groepje acteurs) en begin je met pre-setten. Dat houdt in dat je kostuums, schoeisel en accessoires klaar legt. Rond 19:30 kleed je je acteurs aan in hun eerste kostuum. Om 19:45 verzamelen we ons voor de laatste updates en castlijst.

Dan vangt de show aan. Je zorgt er telkens voor dat alle kostuums klaar liggen, zodat acteurs zich snel kunnen verkleden. Tijdens en na de voorstelling ruim je alle kostuums weer op en haal je de was op. Dit doe je dinsdag t/m zondag, 8 shows per week. Op zaterdag en zondag heb je vaak 2 shows op 1 dag.

Dus dat is de dag voor een kleedster. Als coupeuse ziet je dag er natuurlijk heel anders uit. Wat doe je dan?
Klopt. En in tegenstelling tot kleden kan het hier per dag verschillen wat je doet als coupeuse. Je werkt van 08:30 tot 17:00 uur. Mijn werkzaamheden hebben natuurlijk alles te maken met kostuums. Ik kijk bestaande kostuums na, herstel eventuele beschadigingen of verstel ze juist door ze bijvoorbeeld in te nemen of langer te maken. Maar ik kan ook net zo goed bezig zijn met een maken van totaal nieuwe kostuums, zoals balletpakjes of rokken.

Als er voor die dag passen (van kostuums) zijn ingepland, zorg ik dat de kostuums klaar hangen voor de dansers. Tijdens een pas wordt er altijd tot in detail opgeschreven wat er aan aanpassingen gedaan moeten worden. Dit briefje wordt op het kostuum gespeld, zodat het bij het kostuum blijft.

En af toe heb je ook administratief werk, zoals het opmaken van inventarislijsten.

“Het cinderella jurkje waar ik aan heb gewerkt, is gebruikt in voorstellingen in San Francisco, New York en Amsterdam”

Op welk productie kostuum waar je aan hebt gewerkt, ben je het meest trots op?
Dat is dan toch wel Cinderella’s jurk voor de voorstelling Cinderella. Ik werkte aan haar voddejurkje waar de danser bijna anderhalve akte mee op toneel stond. En wat het nog gaver maakt, is dat dit een coproductie was met het ballet van San Francisco. Dat betekende dat de jurk waar ik aan gewerkt had gebruikt is in voorstellingen in onder andere San Francisco, New York en Hong Kong.

Zo’n jurk zal je natuurlijk niet zomaar gemaakt hebben. Waar moet je nou echt rekening mee houden, als je als coupeuse werkt voor een ballet productie?
De (klassieke) ballet kostuums zijn technisch niet te vergelijken met kleding in de winkels. Dus ook al ben je handig met naald en draad, dat is niet genoeg. Vergeet niet dat deze kostuums dusdanig gemaakt moeten worden voor intensief gebruik voor 10 à 15 voorstellingen. Er moet dus in gedanst en gezweet kunnen worden, ze moeten stevig zijn en tegen een stootje kunnen. Maar tegelijkertijd mogen dansers op geen enkele manier belemmert worden in hun bewegingen, en dan moet het ook nog het liefst niks wegen.

Ik kan me daarnaast voorstellen dat als het een buitenlandse productie is, er bepaalde richtlijnen zijn. Hoe zit dat precies?
Er zijn zeker regels waar je je aan moet houden. Als het een productie is waar de rechten van zijn gekocht staat alles in principe muurvast. Vaak is het dan ook zo dat decor en kostuums overgekocht worden. Zo kregen wij bijvoorbeeld de kostuums voor Wicked uit Duitsland (dit waren kostuums die ik zelf tijdens mijn stage in dozen heb verpakt om naar Duitsland te sturen). De kostuums worden passend gemaakt voor de Nederlandse acteurs of zo nodig nieuw gemaakt. Tijdens dit proces is er altijd iemand aanwezig van het creative team van de oorspronkelijke productie. In dit geval was dat een hoofdkleedster uit New York en Costume Supervisor uit London (waar ik dus al eerder voor had gewerkt). Zij zorgen er voor dat alles er uit ziet zoals de ontwerpster het bedacht heeft.

Op welk kostuum die je zelf ontworpen hebt, ben je het meest trots?
Dat is mijn Odile (zwarte zwaan) kostuum). Toen ik er mee bezig was, was ik er echt helemaal klaar mee en was ik ontevreden over het zoverre resultaat. Maar toen ik hem voor het eerst op een gekostumeerd bal aan had, kreeg ik zoveel complimenten dat ik er op een gegeven moment met andere ogen naar begon te kijken. Vooral de constructie van de rok vonden ze erg bijzonder en slim bedacht. Het is moeilijk om het in tekst uit te leggen maar kortom zijn het 4 cirkelrokken aan elkaar die als een spiraal oplopen. Door deze constructie heeft de zoom een lengte van 27 meter.

Voor de evenementen waar jij regelmatig heen gaat, kan je natuurlijk je eigen gang gaan wat betreft het ontwerpen van je kostuums. Waar haal jij je inspiratie vandaan?
Pfoe, dat kan van alles zijn en verschilt ook per kostuum. Daarbij bepaal ik mijn  ontwerp afhankelijk van het thema, de gelegenheid, of het voor buiten of binnen is, et cetera. Ik haal voornamelijk veel inspiratie uit films. The Young Victoria daarbij is toch wel mijn ultieme favoriete film. Maar de laatste tijd word ik ook heel veel geïnspireerd door echte historische museumstukken, schilderijen en mode prenten. Ook pinterest is voor ons kostuum makers echt ideaal om inspiratie op te doen.

“It’s a dirty job”

Goed, dan heb je je inspiratie. Waar haal je vervolgens je materialen en accessoires vandaan?
Er zijn een aantal vaste plekken waar ik in Utrecht heen ga. De zaterdag ochtend stoffen markt, de passementerie Baars & van de Kerkhof en de quilt winkel van Carel Cox. En in Amsterdam natuurlijk de Albert Cuyp en de A. Boeken stoffen winkel. Als ik zijde moet hebben, kijk ik altijd eerst bij een vriendin die voor haar werk regelmatig naar India afreist. Als ik het daar allemaal niet vinden kan, duik ik in de swatchboeken kast op het werk. Een swatchboek is een boek van een stoffen leverancier waar kleine voorbeeld stukjes stof in zitten. En voor bepaalde fournituren heb ik zo mijn vaste adresjes op internet.

Wat betreft kapsels, gebruik ik vaak een pruik in mijn eigen haarkleur. Een goede vriend van mij, Sidney Vereycken is kap en grime artiest. Ik huur hem vaak in voor het creëren van de historische kapsels. Hij levert altijd prachtig en professioneel werk af. Mensen reageren dan ook vaak verrast als ik ze vertel dat ik een pruik op heb.

Je hebt ook eens kostuums uit films nagemaakt, of gebruikt als inspiratie. Hoe lang ben je bezig voor je kostuum af is?
Dat hangt af van de tijdsperiode van het kostuum. Elke stijl vereist een bepaalde set onderkleding om een bepaald silhouet te krijgen. Als het dus een periode is die ik al eerder heb gedaan, ben ik sneller klaar dan wanneer ik ook alle onderkleding nieuw moet maken (o.a. corset en onderrokken). Ik heb bijvoorbeeld zojuist een kostuum gemaakt in 3 weken waarvan ik alle onderkleding al had. Ik werk dan thuis door tot bedtijd. Ik ben dus eigenlijk in die periodes 14 uur per dag met kostuums bezig, zowel op het werk als privé. Voor dit kostuum heb ik een lijfje, onderrok, bovenrok, riem en (voor het eerst) schoenen gemaakt.

“Dat is wat wij coupeuses nou ‘costume porn’ noemen”

Wat is jouw droombaan als coupeuse?
Als geld geen issue zou zijn zou ik het liefst fulltime voor mijzelf kostuums maken. Soms vragen mensen wel eens of ik ook wel eens in opdracht wil werken. Maar behalve voor mijn vriend, maak ik voor niemand anders kostuums. Ik heb je net uitgelegd hoe druk ik er mee bezig  ben. Het is voor mij dan ook geen doen om het voor anderen te maken, naast mezelf en mijn vriend.

Er zijn fantastische ontwerpen te zien in films. Welke ontwerpster had de Oscar 2015 mee naar huis mogen nemen wat jou betreft?
Ik ben een groot fan van Sandy Powell (ontwerpster voor The Young Victoria). Zij was voor de laatste uitreikingen twee keer genomineerd voor zowel Cinderella als Carol. Ik had haar graag de Oscar zien winnen voor Cinderella. Dan niet zozeer voor de blauwe baljurk, maar voor de gave kostuums die ze voor de evil stephmother (Cate Blanchett) ontwierp. Ooooh dat kostuum als zij die koets uitstapt…..dat is wat wij coupeuses nou ‘costumeporn’ noemen. In mijn geval viel dat specifieke kostuum in de categorie hardcore costume porn!

Heb jij wel eens een film gezien waarvan je de kostuums zo mooi vond, dat je dacht: dat had ik wel willen bedenken?
Oh zoveel! Maar dat zijn dan vaak wel films die door ontwerpers zijn gedaan waar ik fan van ben om het zo maar even te zeggen. Voorbeelden van zulke films zijn The Young Victoria, Hugo, Into the Woods, Interview with a Vampire en natuurlijk de films waar Yan Tax voor heeft ontworpen.

Wat wordt in jouw beroep onderschat door mensen?
Dat het dus eigenlijk ook vaak een dirty job is

Wat zijn jouw sterkste punten in dit vak en je zwakste?
Mijn zwakste is ook gelijk mijn sterkste punt; perfectionisme. Met name als ik een kostuum na maak, moet dat zo precies mogelijk zijn. Tot de kleine details en stof keuze aan toe. Ik ken dan vaak geen grens en dat is om budget redenen niet altijd even handig.

Wat vind je geweldig aan je werk?
Dat ik iedere dag maar doen waar ik van houd!

Nikki is te volgen via facebook en pinterest.

Comments

comments